حسین صارمی؛ علی عمارلو
چکیده
خشکیدگی شاخه در درختان، نهال‌ها و قلمههای زیتون در ایران و بسیاری از مناطق دنیا یکی از مهم‌ترین بیماریهای زیتون محسوب میشود. این بیماری در بسیاری از مناطق زیتونکاری کشور از جمله زنجان (طارم)، گرگان و مشهد خسارات زیادی وارد می‌آورد و شیوع آن رو به گسترش است. به‌منظور مطالعۀ علل بیماری و کنترل آن، باغها و نهال‌های زیتون ...
بیشتر
خشکیدگی شاخه در درختان، نهال‌ها و قلمههای زیتون در ایران و بسیاری از مناطق دنیا یکی از مهم‌ترین بیماریهای زیتون محسوب میشود. این بیماری در بسیاری از مناطق زیتونکاری کشور از جمله زنجان (طارم)، گرگان و مشهد خسارات زیادی وارد می‌آورد و شیوع آن رو به گسترش است. به‌منظور مطالعۀ علل بیماری و کنترل آن، باغها و نهال‌های زیتون در دو استان زنجان و گلستان در طی سال‌های 1388،1389 و1390 بررسی شد. نمونههایی از شاخههای خشک‌شدۀ درختان زیتون (آلوده)، نهال‌های گلدانی با یک شاخۀ خشک و نیز خاک و ریشۀ گیاهان، جمع‌آوری شد و پس از ضدعفونی سطحی با هیپوکلریت سدیم نیم درصد، روی محیط کشتهای عمومی PDA وSDA انتقال یافت. خاک مزارع و باغ‌های آلوده نیز با تهیۀ محلول خاک در محیط آب آگار، نیم گرم در یک لیتر، بررسی و سپس قارچ عامل بیماری جدا شد. به استناد مشخصات ظاهری قارچ، عامل بیماری Verticillium dahliae تشخیص داده شد. برای کنترل بیماری از روش آفتاب‌دهی (Soil Solarization) در مزرعه و بهرهوری از آن در گلخانه به‌همراه کشت قلمۀ تهیه‌شده از درختان به‌نسبت مقاوم استفاده شد. اثر دو عامل، نوع بستر کشت (Solarized soil وNon-solarized soil) و منشأ قلمه یا کولتیوار (حساس به ورتیسیلیوم و نسبتاً مقاوم) با استفاده از آزمایش‌های فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در شرایط گلخانهای انجام گرفت. برای این منظور، قلمههای نیمه‌خشبی مناسب هم‌اندازه از درختان آلوده و نیز نسبتاً مقاوم زیتون تهیه شد. قلمههای زیتون در شرایط گلخانۀ میست، ریشهدار شده و سپس در گلدانهای حاوی دو نوع بستر کشت شد. کاربرد آفتاب‌دهی به‌مدت دو تا شش هفته، جمعیت قارچ عامل بیماری را به‌شدت کاهش داد. متوسط جمعیت اندامهای قارچ بعد از آفتاب‌دهی در خاک چهار ناحیۀ مطالعه‌شده در هر دو استان تا 30 درصد و بعد از شش هفته تا 75 درصد کاهش یافت. بدین ترتیب استفاده از خاک آفتاب‌دهی‌شده (Solarized soil) و همچنین تهیۀ قلمه از پایه‌های به‌نسبت مقاوم در کاهش بیماری مذکور روی قلمههای تولیدی بسیار مؤثر است.
