c3518cb17d976b8

تنوع زیستی زنبورهای گرده افشان بالا خانواده یApoidea (Insecta: Hymenoptera) مزارع یونجه و پیاز در شهرستان های مشهد و چناران

نویسندگان

1 دانشجوی سابق ارشد دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانشیار فردوسی مشهد

3 استادیار فردوسی مشهد

چکیده

تنوع و فراوانی زنبورهای گرده افشان مزارع یونجه و پیاز در شهرستان های مشهد و چناران از اوایل خرداد ماه بهار تا اواسط آبان ماه 1389 مورد ارزیابی قرارگرفت. با توجه به نوع محصول و دوره گلدهی به طور هفتگی و یا دو هفته یک بار و با استفاده از تور حشره گیری استاندارد اقدام به جمع آوری نمونه های زنبور از مزارع منتخب گردید. در این بررسی، 17 گونه از 15 جنس و6 خانواده متعلق به بالا خانواده Apoidea از مزارع یونجه و پیاز در شهرستان های مشهد و چناران جمع آوری و شناسایی گردید. از میان نمونه های شناسایی شده، گونه ی diadema (Latreille,1809) Anthidium برای ایران و 7 جنس و 5 گونه برای استان خراسان رضوی ثبت جدید می باشند. همچنین تنوع زیستی زنبور های گرده افشان مزارع یونجه و پیاز در شهرستان های مشهد و چناران با استفاده از شاخص شانون- وینر محاسبه و میانگین های حاصل از روش جک نایف با آزمون تجزیه واریانس فاکتوریل مورد مقایسه قرار گرفتند. اثر متقابل محصول و منطقه بر شاخص تنوع زیستی معنی دارنبود. اما نوع محصول و منطقه هر یک به تنهایی بر شاخص تنوع زیستی تأثیر معنی دار داشتند. زنبور گرده افشان غالب در مزارع یونجه Anthidium florentinum بود که فراوانی نسبی آن در مشهد و چناران به ترتیب 16/29% و 14/28% بر آورد شد. در مزارع پیاز گونه Andrena sp. با فراوانی نسبی 30% و2/42% به ترتیب در مشهد و چناران غالب بود. مقدار شاخص تنوع زیستی شانون- وینر در یونجه مشهد (92/1) بیشتر از یونجه چناران (78/1) بوده و این مقدار برای پیاز مشهد (68/1) و پیاز چناران (23/1) محاسبه شد و اختلاف آنها از نظر آماری معنی دار بود. ضریب مشابهت سورنسون برای جامعه زنبور های گرده افشان یونجه در مشهد و چناران 81/.، برای پیاز در دو شهرستان 66/. و برای یونجه و پیاز 54/. بود. این مقادیر نشان دهنده تشابه بالای فون زنبور ها بویژه در مزارع یونجه در دو منطقه متفاوت می باشد. با توجه به اهمیت کارکردی تنوع زیستی حشرات گرده افشان در اکوسیستم های کشاورزی، حفاظت و بهره برداری مطلوب از آن مستلزم شناخت ویژگی ها و پراکندگی فضایی و زمانی اجزای آن به ویژه زنبور های گرده افشان است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Biodiversity of Apoidea (Insecta: Hymenoptera) Associated with Onion and Alfalfa Fields in Mashhad and Chenaran Regions

نویسندگان [English]

  • Morteza rasekh 1
  • hossein sadeghi 2
  • mojtaba hosseini 3
1
2
3
چکیده [English]

The diversity and abundance of bees associated with alfalfa and onion fields in Mashhad and Chenaran were evaluated from mid June until late October 2010. Considering the type and flowering period of the studied crops, by using a standard sweeping net, either a weekly or biweekly sampling program of apoid bees were carried out in selected fields for both crops. As a result, 17 species of 15 genera belonging to 6 families of super family Apoidea were identified. Among the identified species Anthidium diadema (Latreille1809) is a new species recorded for Iran while 7 genera and 5 species reported for the first time for Razavi Khorasan province. The species, Anthidium florentinum with relative abundances of 29.16% and 28.14% in Mashhad and Chenaran respectively were the dominant bee in alfalfa, and in onion fields, the genus Andrena sp. with relative abundance of 30 % in Mashhad and 42.2% in Chenaran was recognized as the dominant bees. Statistically, both the effects of crop type and site of study as well as the interaction of crop × site on Shannon-Wiener index of biodiversity were significant. The value of this index for alfalfa was the highest in Mashhad (1.92) and lowest in Chenaran (1.78). The Sorenson index of similarity between bees community of alfalfa in Mashhad and Chenaran, onion of Mashhad and Chenaran and between alfalfa and onion were respectively 0.81, 0.60 and 0.54, indicating a high similarity between apoid fauna of alfalfa fields in the two different regions. Considering the importance of the functions of biodiversity of insect pollinators in agroecosystems, for protection and as well for its optimum utilization, extensive understanding of the characteristics, temporal and spatial distribution of its affecting components, namely pollinator wasps is required emphatically.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Alfalfa
  • Insect pollinators
  • Iran
  • Onion
  • Razavi Khorasan
  • species diversity