نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• فریدون پاداشت دهکایی ¹
• لای تیتیا ویلکویت ²
• علی اکبر عبادی ¹
• محسن قدسی ¹
• سمیه داریوش ¹
• ابراهیم دودابی نژاد ¹
• حسن پورفرهنگ ¹

¹ استادیار پژوهش، مربیان پژوهش و کارشناسان بخش گیاه‌پزشکی مؤسسۀ تحقیقات برنج کشور، رشت، ایران

² پژوهشگر ارشد مؤسسۀ بین‌المللی تحقیقات برنج، فیلیپین

چکیده

بیماری سوختگی غلاف برنج ناشی از قارچRhizoctonia solani AG1- IA  دومین بیماری مهم برنج از لحاظ اقتصادی در بیشتر مناطق کشت برنج دنیا از جمله ایران است. این بیماری اساساً به کمک قارچ‌کش‌ها کنترل می‌شود. تحقیق حاضر به منظور شناسایی رقم یا ارقام برنج به عنوان منبع مقاومت به این بیمارگر در شرایط مزرعه‌ای شمال ایران انجام گرفت. 37 رقم برنج محلی و 23 رقم اصلاح‌شدۀ ایرانی به همراه 10 رقم خارجی در مؤسسۀ تحقیقات برنج کشور کشت شدند. کلیۀ ارقام 45 روز پس از نشاکاری با استفاده از تودۀ میسلیومی یک جدایۀ پرآزار G309 بیمارگر مایه‌زنی شدند. برای تأمین رطوبت مناسب جهت توسعۀ بیماری همۀ بوته‌ها تا زمان ارزیابی به کمک یک سیستم افشانۀ آب روزانه 2 تا 5 بار آب‌پاشی گردیدند. برای ارزیابی، شاخص‌های شدت بیماری روی غلاف، تعداد لکه‌های روی غلاف، ارتفاع نسبی آلودگی، درصد پنجه‌های آلوده، تعداد برگ‌های سبز و مرده، ارتفاع بوته، تعداد پنجه، زاویۀ پنجه و قطر ساقه اندازه‌گیری شدند. نتایج حاصل از تجزیۀ واریانس داده‌ها نشان داد که گروه ارقام خارجی با شدت بیماری و تعداد لکۀ کمتر روی غلاف، تعداد برگ مردۀ کمتر و تعداد برگ سبز بیشتر به‌طور معنا‌داری از گروه‌های ارقام محلی و اصلاح‌شدۀ ایرانی متفاوت بود. همۀ ارقام تحت مطالعه در تجزیۀ خوشه‌ای به روش UPGMA و بر اساس ارتفاع نسبی آلودگی، شدت بیماری روی غلاف و تعداد برگ مرده به چهار گروه تفکیک شدند. گروه مقاوم شامل Jasmine 85، Teqing، Pecos و Tetep و گروه حساس شامل Swarna (حساس خارجی) و موسی‌طارم، حسن‌سرایی، جمشیدجو، خزر، شیرودی، D4 (ارقام محلی و اصلاح‌شدۀ ایرانی) و فوجی‌مینوری بودند. بررسی ارتباط بین شاخص‌های مورفولوژیکی با واکنش به بیماری نشان داد که در ارقام خارجی هیچ‌گونه هم‌بستگی معنا‌داری بین ارتفاع نسبی آلودگی و شدت بیماری روی غلاف با صفات مورفولوژیکی اندازه‌گیری‌شده وجود نداشت. درحالی‌که در ارقام محلی یک هم‌بستگی مثبت و معنا‌دار بین شدت بیماری روی غلاف با زاویۀ پنجه (033/0=  P. value،20/0 =r ) و یک هم‌بستگی منفی و معنا‌دار بین ارتفاع نسبی آلودگی با ارتفاع بوته (002/0 =  P.value ، 29/0- = r) به‌دست آمد.

کلیدواژه‌ها

• ارقام برنج
• بیماری سوختگی غلاف
• مقاومت نسبی
• Rhizoctonia solani

عنوان مقاله [English]

Study on Partial Resistance to Sheath Blight Disease (Rhizoctonia solani AG1- IA) in Iranian and Selected Exotic Cultivars of Rice

نویسندگان [English]

• Fereydoon Padasht-Dehkaei ¹
• Lay titya Willocquet ²
• Ali Akbar Ebadi ¹
• Mohsen Ghodsi ¹
• Somayeh Dariush ¹
• Ebrahim Doudabeinajad ¹
• Hasan Pourfarhang ¹

¹ ResearchAssistant Professor, Plant Protection, Rice Research Institute, Rasht, Iran

² Senior Scientist PBGB, IRRI, Philipines

چکیده [English]

 Rice sheath blight disease caused by Rhizoctonia solani AG1- IA is the second
economically important disease of the crop in most rice- growing regions of the world,
including Northern of Iran. The disease is mainly controlled through application of fungicides.
The present study was performed to identify the candidate cultivar (cultivars) as source of
resistance to the pathogen in rice field conditions in Northern Iran. Thirty seven vs twenty
three rice cultivars respectively from Iranian Local (IL) and IranianImproved (II) cultivars
along with ten Foreign Resistant (FR) cultivars were field grownat the Rice Research Institute
of Iran. They were inoculated with the mycelial mass of a virulent isolate (G309) of pathogen,
45 days after being transplanted. To supply favorable humidity for disease development, the
plants were kept wet until the evaluation time through 2-5 times of daily water spraying, while
applying a overhead water sprayer system available on the field. Assessment of cultivars,
reaction was done by recording the Sheath Blight Severity as appeared on the sheath (SSS),
number of Lesions on the Sheath (LS), Relative Lesion Height (RLH), percentage of Infected
Tiller (IT), number of Dead and Green Leaves(DL and GL), Number of tillers (Nt), Tiller
Angle (TA), Stem Width (SW), and Plant Height (PH). Results indicated that, the group of FR
cultivars significantly differed from groups (IL) and (II) cultivars by exhibiting less SSS, LS,
DL vs more GL. Cluster analysis of the cultivars as based on RLH, SSS and DL, using
UPGMA method revealed 4 groups. One of the grpups comprised of: Jasmine 85, Teqing,
Pecos and Tetep was observed as resistant, whereas, another one containing Swarna (Foreign
susceptible), Moosatarom, Hassansaraei, Jamshidjo, Khazar, Shiroodi, D4 (IL and II), and
Fujiminori was recorded as susceptible. Analysis of the relationship between plant traits and
disease response indicated that RLH and SSS were not significantly correlated with the
assessed morphological characteristics as regarded FR cultivars, whereas a positive significant
correlation was observed between SSS and TA (r = 0.20, P. value= 0.033), and a negative one
between RLH and PH (r = -0.29, P. value= 0.002) as detected on local cultivars.

کلیدواژه‌ها [English]

• Partial resistance
• Rhizoctonia solani
• Rice cultivars
• Sheath blight disease